Αιρέσεις και αιρετικοί υπήρχαν πάντοτε στην Εκκλησία! Είναι έργο του διαβόλου. ΄Ετσι πολεμάει την Εκκλησία και προσπαθεί να την αφανίσει. Με τις αιρέσεις και τους αιρετικούς κατόρθωσε να δημιουργήσει πολλές φορές μεγάλες αναστατώσεις στην Εκκλησία.
Τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις περιγράφει ο Απόστολος Παύλος στην Β΄ επιστολή του στον Τιμόθεο. Γράφει:
« Θα έρθει καιρός, που οι άνθρωποι δεν θ’ ανέχονται την υγιή και ορθή διδασκαλία. Σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες θα διαλέγουν τους διδασκάλους τους. Θα προτιμούν εκείνους, από την διδασκαλία των οποίων θα αισθάνονται γαργαλισμό και ευχαρίστηση στ’ αυτιά τους. Από την αλήθεια θα αποστρέφουν την ακοή τους, θα παρεκτραπούν δε μόνοι τους σε μύθους»!
Επίσης, ο Μέγας Βασίλειος περιγράφει ως εξής την κατάσταση της Εκκλησίας στην εποχή του:
« “Τις δώσει τη κεφαλή μου ύδωρ και τοις βλεφάροις μου πηγήν δακρύων”. Και θα κλαύσω τον λαόν ημέρας πολλάς! (Θα κλαύσω) τον λαόν που συνωθείται προς την απώλειαν από τας πονηράς αυτάς διδασκαλίας. Παρασύρονται τα αυτιά των απλοϊκοτέρων. Τώρα πλέον συνήθισαν την αιρετικήν δυσσέβειαν! Τα νήπια της Εκκλησίας ανατρέφονται με τους λόγους της ασέβειας. Τι μπορούν τάχα να κάνουν; Όλα είναι εις τα ιδικά των χέρια. Βαπτίσματα, προπομπαί των αποθνησκόντων, επισκέψεις των ασθενών, παρακλήσεις των θλιβομένων, βοήθειαι προς τους ταλαιπωρημένους, ενισχύσεις κάθε είδους, κοινωνία μυστηρίων. Αυτά, καθώς επιτελούνται όλα από τους αιρετικούς, γίνονται σύνδεσμος ομοφροσύνης, μεταξύ του λαού και αυτών. Ώστε, έπειτα από ολίγον ακόμη καιρόν, και αν ακόμη εκλείψει η φοβία, δεν θα υπάρχει ελπίς ν’ ανακληθούν πάλιν εις την επίγνωσιν της αληθείας αυτοί που καταλήφθησαν από την πολυχρόνιον απάντων»!
Ακόμα, ο άγιος Θεόδωρος Στουδίτης περιγράφει την Εικονομαχία της εποχής του, ως «αθλιωτάτη μεταστοιχείωση των πάντων»!
3. Μπροστά σ’ αυτές τις καταστάσεις, οι Πατέρες όρθωσαν το ανάστημά τους. Κατόρθωσαν και απομάκρυναν τους αιρετικούς αυτούς, τους «βαρείς και λοιμώδεις λύκους» απ’ την Εκκλησία. Αυτό, το πέτυχαν με δύο τρόπους. Αφ’ ενός μεν, με την σφενδόνα του Πνεύματος , δηλ. με το προφορικό και γραπτό λόγο τους, που είναι το κήρυγμα και τα συγγράμματά τους. Και αφ’ ετέρου, με την διακοπή της «κοινωνίας» μαζί τους , αλλά και με όσους «κοινωνούν» μ’ αυτούς ! Ας δούμε, πως περιγράφουν τη γραμμή τους αυτή οι άγιοι Πατέρες.
α. Ο Μέγας Βασίλειος λέγει:
« Οίτινες την υγιή πίστιν προσποιούνται ομολογείν, κοινωνούσι δε τοις ετερόφροσι, τους τοιούτους, ει μετά παραγγελίαν μη αποστώσι, μη μόνον ακοινωνήτους έχειν, αλλά μηδέ αδελφούς ονομάζειν»!
β. Επίσης, ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης διδάσκει:
«εάν τις δογματίζη, ή προστάσσει ποιείν ημάς», «παρ’ ο παρελάβομεν, παρ’ ο οι Κανόνες των κατά καιρούς Συνόδων, καθολικών τε και τοπικών» ορίζουσι “απαράδεκτον αυτόν έχειν” και “μηδέν λογίζεσθε αυτόν εν κλήρω αγίων”»!
« Φυλάξατε εαυτούς της ψυχοφθόρου αιρέσεως, της οποίας η κοινωνία είναι αλλοτρίωσις Χριστού»!
« Εχθρούς γαρ Θεού ο Χρυσόστομος, ου μόνον τους αιρετικούς, αλλά και τους τοις τοιούτοις κοινωνούντας μεγάλη και πολλή τη φωνή απεφήνατο»!
Έχει μολυσμόν η κοινωνία και μόνον με την αναφοράν του ονόματος των αιρετικών, έστω και αν ο μνημονεύων είναι Ορθόδοξος»!
γ. Οι αγώνες του αγίου Μάρκου είναι γνωστοί. Ποιά ήταν η στάση του στον ενωτικό Πατριάρχη Μητροφάνη και στους άλλους Λατινόφρονες της εποχής του; Να, τι λέει ο ίδιος στην Απολογία του:
« Ούτε βούλομαι, ούτε δέχομαι την αυτού (του Μητροφάνη) , ή την μετ’ αυτού κοινωνίαν, το παράπαν, ουδαμώς…Πέπεισμαι γαρ ακριβώς, ότι όσον αποδιΐσταμαι τούτου και των τοιούτων, εγγίζω τω Θεώ και πάσι τοις πιστοίς και αγίοις πατράσι. Και ώσπερ τούτων χωρίζομαι, ούτως ενούμαι τη αληθεία και τοις αγίοις πατράσι τοις θεολόγοις της Εκκλησίας»!
Επίσης, δίδασκε για την κοινωνία των Ορθοδόξων με τους Λατίνους και Ενωτικούς:
« Φεύγετε αυτούς, αδελφοί, και την προς αυτούς κοινωνίαν. Οι γαρ τοιούτοι ψευδαπόστολοι, εργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εις αποστόλους Χριστού. Και ου θαυμαστόν. “ Αυτός γαρ ο σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός”. Ου θαύμα ουν, ει και οι διάκονοι αυτού μετασχηματίζονται ως διάκονοι δικαιοσύνης… Στήκετε, κρατούντες τας παραδόσεις, ας παρελάβατε, τας τε εγγράφους, ίνα μη τη των αθέσμων πλάνη συναπεχθέντες εκπέσητε του ιδίου στηριγμού»!
Αυτά πίστευαν οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας. Και αυτά κήρυτταν! Γι’ αυτό ήταν «βράχοι Ορθοδοξίας»!
ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος κηρύττει:
« Ει τις δόγμα έχει διεστραμμένον, φεύγε αυτόν και παραίτησαι, μη πείθου, μη μόνον αν άνθρωπος η (= είναι), αλλά καν άγγελος εξ ουρανού κατιών»!
Σ’ άλλη δε ομιλία του ο ίδιος άγιος Πατέρας συμβουλεύει:
« Ει που την ευσέβειαν παραβλαπτομένην ίδοις, μη προτίμα την ομόνοιαν της αληθείας, αλλ’ ίστασο γενναίως έως θανάτου… την αλήθειαν μηδαμού προδιδούς»!
Ο δε άγιος Μάρκος Ευγενικός συμπληρώνει:
« Άπαντες οι της Εκκλησίας διδάσκαλοι, πάσαι αι Σύνοδοι, πάσαι αι θείαι Γραφαί, φεύγειν τους ετερόφρονας παραινούσι και της αυτών κοινωνίας διΐστασθαι»!
Η επιβεβλημένη αυτή απομάκρυνση από αιρετικούς επισκόπους δεν είναι κατάκριτο σχίσμα! Είναι ευλογημένο! Γι’ αυτό, ο αυτός άγιος Μάρκος ο Ευγενικός γράφει:
«Ου μόνον εισίν οι Λατίνοι σχισματικοί, αλλά και αιρετικοί… Ημείς δε, ουδέ δι’ άλλο τι εσχίσθημεν αυτών, ει μη ότι εισίν αιρετικοί. Δι’ ό, ουδέ πρέπει όλως ενωθήναι αυτοίς, ει μη εκβάλλωσι την προσθήκην από του Συμβόλου και ομολογήσωσι το Σύμβολον, καθώς και ημείς»!
Εάν έζη σήμερα ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, κι’ έλεγε τα παραπάνω λόγια, θα κατακρίνονταν και θα τον περιφρονούσαν οι σύγχρονοι «βράχοι της Ορθοδοξίας», ως αποκομμένο απ’ την Εκκλησία σχισματικό! Πόσο δίκηο είχε ο Μέγας Βασίλειος όταν έλεγε:
« Εν εστιν έγκλημα νυν σφοδρώς εκδικούμενο, η ακριβής τήρησις των πατρικών παραδόσεων»!